[180] 'අලෝකයෙන්' ලෝකය උමතු කළ පිස්සු විද්‍යාඥයා...

ඒ 1847 පෙබරවාරි එකොළොස් වෙනිදා... අමෙරිකාවේ ඕහියෝ ප්‍රාන්තයේ මිලාන් නුවරට ඒ විශේෂ දිනයක් වූයේ නෑ... ඒත් කාලෙකට පසුව, මේ අද දක්වාත් , කතා බහ කරන්නට සිද්ද වෙන අපූරු සිඟිත්තෙක් එදා එහිදී මෙලොව එලිය දුටු බව නම් කියන්නටම ඕනෙ. 
මේ එතැනයි...

~....~

කොලුවාට පාසල එපා වූයේ පාසල් දිවිය අරඹා මාස තුනක් ගත වෙන්නටත් මත්තෙන්... උගැන්වූ ගුරුවරිය , ඔහුට පාසල යනු අපායක් බව හඳුන්වා දුන්නා... ඒත් මට අද හිතෙනවා ඒක මිනිස් සංහතියේ වාසනාව සහ ප්‍රගමණය වෙනුවෙන් ඈ ගත් නිවැරදි පියවරක්වත්ද කියලා.. එහෙම නොවෙන්නට පන්ති පෙළ පොත් දැනුමෙන් හිස පුරවා ගත් උපාධිධාරී විද්‍යා ගුරුවරයකු මිසක ලෝකයට 'ආලෝකය' පහළ කළ නව නිපැයුම්කරුවෙකු බිහි වෙන එකක් නැහැ.

එහෙත් පාසල එපා වූ පමණින් ,ගුරුවරියක් වූ ඔහුගේ මව ඔහුට නොමග යන්නට ඉඩ දුන්නේ නැහැ. ඔහු ඇගෙන් ඉගෙන ගත්තා , අකුරු මෙන්ම , ජීවත් වීමේ කලාවත්...

~....~

පුංචි රසායනාගාරයක්..එහි අත්හදාබැලීම් කරන පුංචි පර්යේෂකයෙක්. රසායන විද්‍යා පොත් දිහෑ සැකයෙන් බැලූ මුත් ඔහු ඒවා බැහැර කළේ නෑ. එහි සත්‍යතාව විමසා බැලුවා මිසක.

~....~

'ස්ඩ්ලිස්ට්' කුඩු + ජලය =>පෙණ බුබුළු නගිනවා
එහෙනම්
'ස්ඩ්ලිස්ට්' කුඩු + මිනිසා =>ඉහළ යා යුතුයි එහෙනම්.. :-)

තියරිය නම් හරි.. ! පොඩ්ඩා කල්පනා කළා.
'ස්ඩ්ලිස්ට්' කුඩු + යාලුවා => ඔයා ඉහල යන්න ඕනෙ පොතේ හැටියට ..


අන්තිම ප්‍රතිපලය නම් දුක්බරයි !! මිතුරාට බඩේ අමාරුවක් !! :-)


" මම හිතුව වැරදියි. හැම දේටම එහෙම වෙන්නෙ නෑ.වරදිනව තමයි.ආයිත් බලන්න ඕනේ වෙන විදියක්..කොහෙ හරි ක්‍රමයක් ඇති !" පොඩ්ඩා හිතුවේ එහෙමයි..

~....~

හැමදාමත් පර්යේෂකයෙක් වෙලා බැහැ. කවුද කන්න අඳින්න දෙන්නෙ? පොඩ්ඩගේ අත් හදා බැලීම් වලට මිළ මුදල් හිඟ වෙනකොට එහෙම හිතුව. මේ අවුරුදු 12 කොලුවා පෝට් හියුරන් සහ ඩෙට්‍රොයිට් දුම් රිය පොළ අතර පත්තර ව්කුණන්නට පටන් ගත්තේ එනිසායි..

~....~

අත් හැරිය දුම්රිය පෙට්ටියක්..
"ආ .. මෙතන හොඳයි මගෙ පර්යේෂණ වලට"
යන එන දුම්රිය මගීන් මේ කෙරුවාව දුටුවේ විකාරයක් හැටියට .
"ආ විද්‍යාඥයෙක් වෙන්න හදනව වගේ"
ඔවුන් මේ විකාරය ඉදිරියේ සිනාසුනා...
ඒත් ඒ උපහාස වලට සැලුනේ කොලුවා නොවෙයි.
"මම කවද හරි විද්‍යාඥයෙක් වෙනව තමයි"

කොලුවා හිතෙන් හිතා ගත්තා.

~....~

"ගින්නක් !!! ගින්නක් !!!! කෝච්චි පෙට්ටියක් ගිනි ගන්නවා!!! "
දුම්රියපළ මගීන් කළබල වෙලා. එහෙ මෙහෙ දුවනවා...
දුම් රිය ස්ථානාධිපති තුමා කෝපයෙන් රත් වෙලා, කෝච්චි අස්සේ පර්යේෂණ කරපු කොලුවව හොයනවා. පොස්පරස් බෝතලයක් පිපිරිලා...

"චටාස්..!!"

වැදුනු කණේ පහර, ඒ වන විටත් උපතින්ම ශ්‍රවණාබාධයකට හිමිකම් කී ,  පුංචි පර්යේෂකයාගේ දකුණු කණ බිහිරි කළේ ජීවිත කාලයටම..!

(මීට පසු කලක පවා ඔහු එක් වතාවක සිය රැකියාව අහිමි කරගන්නේ , මේ පොඩි පහේ පර්යේෂණ කිරීමට ගොස් , සල්ෆියුරික් අම්ල බෝතලයක් ඔහුගේ හාම්පුතාගේ මේසය යට හැලීමේ ප්‍රතිපලයක් වශයෙන්)

~....~

දුම්‍රිය වේදිකාවේ පත්තර විකුණන කොලුවා එක දවසක් දුටුවේ ඇස් අදහාගත නොහැකි දසුනක්. ඈතින් ඇදී එන දුම්රිය පෙනි පෙනී, එය නොදැක රේල් පීලි උඩ සෙල්ලම් කරන කුඩා දරුවෙක්..ඇසිල්ලකින් සිය පත්තර පොදිය අත් හැරි කොලුවා සහ කුඩා දරුවා සුරැකිව දුම්රිය වේදිකාව මත...

සිය පුතු බේරාගත් දේවදූතයා, කලකට පෙර සියතින් කණේ පහර කා සවන අහිමි කරගත් පත්තර කොලුවා බව දකින ස්ථානාධිපති වරයා ගල් ගැසෙනවා. කියාගන්නට වචන ඔහුට නැහැ.

දෛවය වෙනස් වේගෙන යන්නේ අද්භූත අයුරෙන්... කොලුවා ගැන පැහැදෙන ස්ථානාධිපති වරයා ඔහුට උපකාර කරන්නට අධිටන් කරගන්නේ ඉත සිතින්. පත්තර රස්සාවෙන් මිදෙන කොලුවා ටෙලිග්‍රාප් ක්‍රියාකරවන්නෙකු ලෙස බැඳෙන්නේ එලෙසින්. 

~....~

මිනිසුන් ඔහුට 'පිස්සෙක්' කියා සිනා වෙද්දී, ඔහු සිය අප්‍රතිහත දහිරියේ හා නොසිඳෙන කුතුහලයේ ප්‍රතිපලයක් වශයෙන් , වයස අවුරුදු 21 දී, විදුලි බලයෙන් ක්‍රියා කරන 'ඡන්ද ගණන් කිරීමේ' යන්ත්‍රය බිහි වෙනවා ඔහු අතින්... (පහත පින්තූරය බලන්න)

තරුණයා සිය නොසිඳෙන පර්යේෂණ කුතුහලයේ ඵල නෙලන්නට අරඹන්නේ එලෙසින්.. ( 1868 , ඔහුට පේටන්ට් පත පවා ලැබෙන මේ යන්තරය , වසර එකසිය පනහක් ගත වී ගොසිනුත් තුන්වෙනි ලෝකයේ අපේ රටවලට අනුගත නොවූ එක ඉතින් විමතියක් නම් නොවෙයි ) 

~....~

'තමන්ගේම රසායනාගාරයක් !! '
අනුන්ගෙන් අවලාද අසමින් පරීක්ෂණ කරන්නට තව දුරටත් අවශ්‍ය නැහැ.
තරුණ විද්‍යාඥයාගේ දැන් එකම ජීවන අභිප්‍රාය තව තවත් අලුත් දේ සොයා ගැනීම... සිය පලමු නව නිපදවීමට ලද පේටන්ට් පතත් , එය නිපදවීමට ගෝල්ඩ් ඉලෙක්ට්‍රික් සමාගම දුන් ඩොලර් 40000ත් සමග ඔහුගේ පර්යේෂණ සඳහා මෙන්ලෝ උද්‍යානයේ රසායනාගාරයක් තැනෙනවා. (පහතින් දැක්වෙන්නේ එම විද්‍යාගාරයයි)

~....~

සහායක ,ජෝන් ක්‍රැයිසි දිනක් තරුණ විද්‍යාඥයාගේ කටු සටහනක් බලමින් කුතුහලයෙන්..
"කතා කරන මැසිමක් මේ"
ඒ දකින තරුණ විද්‍යාඥයා සිනහසෙමින් පවසනවා...
"දැන් නම් මෙයාට හොඳටම පිස්සු!!!"
ක්‍රැයිසි ඇතුලු ගෝලයන්ට හිතුනෙ එහෙම..


Mary Had a Little Lamb... ගීතය තරුණයා යන්තරය වෙත ගයන්නට වුනා...
"මෙයාට නම් හොඳටම පිස්සු" සේවක පිරිස හොඳටම සිනහ වුනා...


සියල්ලන්ම පුදුම කරවමින් Mary Had a Little Lamb... ගීතය කතා කරන මැසිමෙන් වැයෙන්නට වුනා... (එඩිසන් ගැයූ එම ගී ඛන්ඩය ඔබටත් අසන්නට මෙතනින් පුලුවනි) සියල්ලනටම කන් අදහන්නට බැහැ. ග්‍රැමෆෝනය ලොවට බිහි වුනේ එහෙම ! නගර වැසියෝ මේ ප්‍රවෘත්තියෙන් උමතු නොවුනා විතරයි... ඔවුන් මේ රසායනාගාරයට ඇදෙන්නට වුනේ වැල නොකැඩී...

"මේක බොරුවක්ද කොහෙද" කියමින් පැමිණි නගර වැසියන් , ඒ කතා කරන මැසිම දැක පුදුම සතුටට පත් වුනා.

ඉහතින් පෙනෙන්නේ ඔහු සිය ග්‍රැමෆෝන් යන්තරය සමග...
මේ බෙලෙක් පතුරු ඇලවූ සිලින්ඩරයක් සහිත කතා කරන මැසිම පසු කලක මෝටරයක් යොදා නවීකරණය වුනා..

~....~

කාලයක් පුරාවට මේ තරුණයා වීදි වල එල්ලෙමින් රාත්‍රියට එලිය දෙන වීදි ගෑස් ලාම්පු දෙස බලමින් කල්පනා කලා. මේ නිසාම විදුලි ආලෝකය උපදවිය හැකිදැයි සොයා බලන්නට කුතුහලයක් ඇති වුනා අපේ පර්යේෂකයාට. ලේසි නැහැ. පර්යේෂණය නිසා අපතේ ගිය වියදම් ඩොලර් දස දහස් ගණනක්.
අමුද්‍රව්‍ය සෙවීමයි අමාරුම කාරිය.! ඒ අතරිනුත් කාබනීකරණය කළ විට දීප්තිමත්ව දැල්වෙන කෙන්දක් ! කොලුවා පිටත් කළ ගෝලයන් අතරින් කෙනෙකු එය ජපානයෙන් සොයා ගත්තා..
999 වතාවක්... ! එය ලේසි පහසු ඉලක්කමක් නොවෙයි. විශේෂයෙන්ම විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ 999ක්..!!! එකම දෙයක් වෙනුවෙන්.. ! ඒත් විද්‍යාඥයා පසුබට වූයේ නෑ..

~....~

ඔහු විදුලි බල්බය නිපදවීම සඳහා 999 වතාවක් අත්හදාබැලීම් කලා. ඒවා හැමෙකක්ම අසාර්ථක වුනා. වරක් ඔහුගේ මිතුරෙක් ඔහුගෙන් අහනවා "ඔබ 1000 වෙනි වරටත් උත්සහ කරනවාද ?" කියා. එවිට විද්‍යාඥයා පවසනවා ,

"මගේ අසාර්ථකත්වය වරදක් හැටියට මා දකින්නේ නෑ.මට පෙනෙන්නේ විදුලි බල්බය නිපදවිය නොහැකි ක්‍රම 999ක් මා සොයා ගත් බවයි"

~....~

1879 ඔක්තෝබර් 21 වෙනි දින ඔහුට විශේෂ දිනයක්. ඔහුට පමණක් නොවෙයි ලොවටම ... විදුලි බල්බය ලොව එලිය දුටුවේ එදින.. ඒ ඔහුගේ 1000 වන උත්සාහය විය නොහැකියි. එක්කෝ 1500 හෝ දෙදහස් වන උත්සාහය වන්නට පුලුවන්...

ඉහතින් දැක්වෙන විදුලි බල්බය දැකබලා ගන්නට , මෙන්ලෝ පාක් වෙත මිනිසුන් දස දහස් ගණනක් ඇදී එන්නට වුනා.. මේ හාස්කම නරඹන්නට... වයස අවුරුදු 33 වන විට මේ නොපසුබස්නා දහිරියටපින් සිදු වන්නට ලොව ධනවත්ම පුද්ගලයා වූ මේ තරුණයා නිසා, අඳුරු ලෝකයට 'විදුලි ආලෝකය' උදා වුනා..

~....~

කාලය ගත වූවත් , ලොව ධනවත්ම පුද්ගලයා බවට පත් වූවත් , ලෝකයට සදා නොමියෙන මතකයක් එක් කළ විදුලි බල්බය නිපදවා අමරණීය නාමයක් ඉතිරි වූවත් , මේ විද්‍යාඥයාගේ 'පර්යේෂණ කිරීමේ' නොසිඳෙන ආශාව මිය ගියේ නැහැ. ඔහු විදුලි බල්බයෙන් තෘප්තිමත් වූයේ නැහැ.
ඒ නිසාම ,
1876 - ටෙලිෆෝන් ට්‍රාන්ස්මීටරය
1891 - චිත්‍රපට තිරය සඳහා ප්‍රක්ෂේපණ යන්ත්‍රය හා චිත්‍රපට කැමරාව ලොවට බිහි වූවා...

~....~

එක දවසක්....
ඔහු තම මෝටර් රථයෙන් නගරයට ගියේ පරීක්ෂණ භාණ්ඩ මිලට ගන්නට. ඒ අතරතුරේදීත් ඔහුගේ හිතේ වැඩ කළේ අලුත් පරීක්ෂණයක්...
ඉදිරියෙන් බස් රථයක් එනු දූටු ඔහුට දැනුනේ කිව නොහැකි තරම් සතුටක් . 'ඉක්මනට ගෙදර ගිහින් මේ වැඩේ පටන් ගන්න පුලුවනි' ඔහුට හිතුනේ එහෙම..


මෝටර් රථයෙන් නිවසින් පිටවූ සැමියා බසයෙන් යලිත් නිවසට එනු දුටු බිරිඳ පුදුම වෙමින් ඒ ගැන විමසද්දියි ඔහුට සිහිපත් වන්නේ ඔහු නගරයට ගියේ මෝටර් රථයෙන් බව. අතේ තිබු සියල්ල බිරිඳට භාර කරන ඔහු යලිත් නගරයට බසයෙන් යන්නේ අමතක වූ කාරය රැගෙන ඒමට. මෝටර් රථය අසලට යන ඔහුට ඊලඟට සිහිපත් වන්නේ අතේ තිබූ සියල්ලද සමග කාරයේ යතුරත් බිරිඳ අතේ බව.
ඉතින් නැවත බසයෙන් නිවසට විත් යතුර ගෙන යන්නට ඔහුට සිද්ද වෙනවා...

~....~

පර්යේෂණ පිලිබඳ මේ ඔනෑවට වැඩි ඇල්ම විද්‍යාඥ බිරිඳට රුස්සන්නේ නැහැ. නිදිවර්ජිතව මේ කරන පර්යේෂණ පිලිබඳ විරෝධය පල කරන ඔහුගේ බිරිඳ රසායනාගාරයේ සිට එලියට ආ ඔහුගෙන් ඉල්ලීමක් කරනවා විවේක ගන්නා ලෙස.


'මා විවේක ගන්න කැමතිම තැන මේකයි' යනුවෙන් පවසන විද්‍යාඥයා යලිත් රසායනාගාරයට ගොස් දොර වසා ගන්නවා.. !

~....~

ධනවත් බව මෙන්ම නිහතමානී බවෙන්ද අග තැන්පත් මේ අපූරු පුද්ගලයා , එක්තරා රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයකදී , තවෙකෙකු විසින් හඳුන්වා දෙනු ලබන්නේ ' මේ තමයි ලෝකයේ පළමු කතා කිරීම් ඒ මැසිම නිපදවූ මහත්මයා' යනුවෙන්..


එවිට ඔහු පවසන්නේ " ලෝකයේ පළමු කතා කිරීමේ මැසිම හැදුවේ දෙවියන් වහන්සේ.. මා හැදුවේ අවශ්‍ය වෙලාවට නතර කරන්න පුලුවන් කතා කිරීමේ මැසිමක් විතරයි " යනුවෙන්.

~....~

ඔහුට 67 වන වියේදී , ඔහු සතු එක් කර්මාන්තශාලාවක් ගින්නෙන් විනාශ වූ විට ඔහු මෙහෙම පවසනවා..


" විනාශයක බොහෝ වැදගත්කම් තිබෙනවා. සියලු අත්වැරදි දැවී ගොස් අවසානයි. දෙවියන්ට ස්තූති වේවා! දැන් අපට අලුතින් අරඹන්න පුලුවන්" යනුවෙන්..


එයින් සති තුනකට පසුව .. මෙන්න තවත් අපූරු නිපැයුමක්.. පෝනෝග්‍රාප් යන්ත්‍රය!(දැක්වෙන්නේ එම යන්ත්‍රය සහ මේ අසහාය විද්‍යාඥයායි)

සිය ජීවිත කාලය පුරාවට ( එනම් 1847 පෙබරවාරි 11 වනදා සිට 1931 ඔක්තෝබර් 18 වෙනිදා දක්වා ) 84 වසරක් තිස්සේ , නව සොයා ගැනීම් 1033 කට හිමිකම් කී මේ අපූර්ව යුග පුරුෂයා - තෝමස් අල්වා එඩිසන් අපට ඉගැන්වූ දෑ බොහෝයි..ඔහු සොයා ගත් 1033 කට ආසන්න සොයා ගැනීම් මෙතැනින් කියවන්නට පුලුවනි


මේ පින්තූරයෙන් දැක්වෙන්නේ ඔහු කළ සොයා ගැනීම් සියල්ල සනිටුහන් කොට, නිව් ජර්සි නගරයේ ඉදි කරන ලද අඩි 131ක් උස ස්මාරකයයි.

~....~

ඔහුගේ ජීවන වෘතාන්තයෙන් උගනින්නට ඇති දෑ අතුරෙන් මා වඩාත් ප්‍රිය කරන වාක්‍යයෙන් මා මේ දිගු සටහන නිමා කරන්නම්....

" විනාශයක බොහෝ වැදගත්කම් තිබෙනවා. සියලු අත්වැරදි දැවී ගොස් අවසානයි. දෙවියන්ට ස්තූති වේවා! දැන් අපට අලුතින් අරඹන්න පුලුවන්"

පසු සටහන:
කරුණු සොයාගනු වස් බුද්ධික දේශප්‍රිය මහත්මයාගේ - දුක දිනා ජය ගත් දිරිය මිනිස්සු පොත මට මහෝපකාරී වුනා.. ඒ වගෙම තවත් අමතර කරුණු රාශියක් සමග බොහෝ පින්තුර මා සොයා ගත්තේ විකිපීඩියාවේ හරවත් ලිපියට පින් සිදු වන්නට...