දහසය වසරක් තිස්සේ මගේ පොත් රාක්කයෙන් අතුරුදන්ව තිබූ 'ඉටි බෝලය' නමැති ගී ද මෝපසාං ගේ දිගු කෙටි කතා එකතුව වෙනුවෙන්ම මේ සටහන ලිවිය යුතු යැයි සිතීමි.
මම මේ පොත කියවන්නට ලැබෙන්නේ 1998 දීය. ඒ අපේ අක්කාගේ කියැවීමේ මනා රසිකත්වයට පින් සිද්ද වෙන්නටය. 1998 මගේ 15 වන උපන්දිනයට එතරම් ශ්‍රේෂ්ඨ පොතක් මා තෑගි ලබන්නේ එසේය. ඒ මා ප්‍රථමයෙන් ඉටි බෝලය 'කියවන' වතාවය. යම්තම් බස හසුරුවා හතර පදයක් ගැට ගසා ලන්නට තරම් සීමිත භාෂා ඥාණයකින් පමණක්ම සන්නද්ධව සිටි මට පරිවර්තන ලෝකයෙහි පතාක යෝධයකුගේ අපූර්ව නිර්මාණයක් කියවන්නට ලැබෙන්නේ එසේය. ඒ කේ ජී කරුණාතිලක සූරීන්ය.
පොත මගේ කුඩා එකතුවෙන් අතුරුදන්ව දැන් වසර දහසයකි. ඒ දහසය වසර තිස්සේම ඉටි බෝලය මට නොයෙක් වර මතක් වූයේය. නොයෙක් පොත් ප්රදර්ශන වලදී මේ පොත මා හොයා අසා බැලූ වාර ගණන නිමක් නැතිය. මේන්න 2014 දී මට මේ පොත පැරණි පොත් එකතුවකට පින් සිදුවන්නට ආයෙත් ලැබෙන්නේය.
ඉටි බෝලයට මා අසක්ත වූයේ නව යොවුන් වියේ , වැඩිමනත් යමක් නොදන්නා කුඩා කෙල්ලක් හැටියටය. ඊයේත් අදත් ඉටි බෝලය මා නැවත කියවන්නේ කාලයත් සමග බොහෝ සමාජ සංසිද්ධීන් හමුවේ තැලී ගැටී වියපත්වී කරකුට්ටන් වූ සිත් ඇත්තියක සේ යැයි අවංක මට කීමට සිදුවෙයි. ඉටි බෝලය නැවත කියැවීමේදී , එහි වූ සොඳුරු අහුමුලු ස්පර්ෂ වෙද්දී දැනෙන සාහිතමය රසය සහ සොයා ගැනීමේ නව ප්රහර්ෂය වචනයෙන් කිව නොහැකි තරම්ය.
බොහෝ දෙනා නගන පොදු ප්රශ්නයක් නම් , මා කියැවූ පොත් නැවත කියවන්නේ මන්ද යන්නයි . කියැවූ පොත් යනු එක් වරකදී එක් අයුරකින් 'කියවා ගත්' ලේඛනයක් වූ පමණින් ඉවත දැමිය හැක්කක් නොවේ. නැවත කියැවීමේ සන්තෑසියට බරපතල වශයෙන්ම ලක්ව තිබුනේ ජයසේන ජයකොඩි මහතාණන්ගේ 'පිච්චමල ' සිට 'සුදු නෙලුම' දක්වා පොත් 8යි. පසුගිය දශක එකහමාර තිස්සේ ඒවා නැවත කියවූ වාර ගණන සිය ගණනක් විය යුතුය. කියවන කියවන වාරයක් පාසා නොදුටු සොඳුරු යටි අරුතක් , උපහැරණයක් , නොතේරී තිබූ යමක් හිසට සන් කරයි. සිත සහ ලෝක ස්වභාවය මේ යයි වටහා ගන්නට මෙතරම් සොඳුරු සරල වෙනත් නවකතාවක් මට හමුවී නැත්තේය.
2006 පමණ වනතුරුම මේ සන්තෑසිය එහෙමම සිද්ද වූයේ ඔය පොත් ටිකටය. එහෙත් ඒ 'ජෙරල්ඩ් ඩරල්ගේ මගේ පවුලයි අනෙක් සත්තුයි , කුරුල්ලෝ සිව්පාවෝ සහ නෑදෑයෝ , දේව උද්යානය හමුවන තෙක්ය. දැන් ඒ පොත් තුනට නිවනක් නැත්තේය. මේ පොත් තුනෙන් එකක් මගේ ඇඳ ඉහත්තාවේ නොමැති දිනයක් නැත්තේය. නිදන්නට පෙර ගන්න බෙහෙත් අවුසදයක් මෙන් , අහම්බෙන් පෙරලෙන පිටුවක් දෙකක් යල්ත් ,යලි යලිත් සිය දහස් වතාවක් කියැවූවද රස නොනැසී ඇති හෙයින් , නින්ද එන තුරු කියවමින් රස විඳිමි. එය දැන් යාවජීව කාරියක් වී පුරුද්දක්ම වී තිබෙන්නේය.,
අද හැන්දෑවේ සිට මට ඉටි බෝලයෙහි ගැඹුර විද්යමාන වීමට පටන් ගෙන ඇත්තේය. මෙතෙක් නොදුටු ස්පර්ශයකින් ගී ද මෝපසාං දකිමින් සිටිමි.
1998 උපන්දිනයේදී අක්කා මේ පොත තෑගි දෙද්දී ඒ පොතේ මෙහෙම ලියා තිබ්බා මතකය..
'ඉටි බෝලය' _________ වුවත් ඔබ කිසිදා ඉටි බෝලයක් නොවන්න....
ඉටි බෝලය යනු අසාධාරණයට ලක් වූ , අනුන් උදෙසා තම ප්‍රාණ පරිත්‍යාග කිරීමෙන් ගැරහීමම පමණක් ලැබූ අසරණ ස්ත්‍රියකැයි පමණක් මට 1998 දී ගම්‍ය වූ බව ඇත්තකි. ජීවිතය ලෝකය , ගැරහුම් අවමන් , හැඬුම් වැලපුම් යන්නෙහි ඊට එහා ගිය අතිශය සියුම් සංවේදනාවන් ඝැබ්ව ඇතයි විචක්ෂණ මනසින් බලන්නට මම බුහුටි නොවීමි.
එහෙත් ඉටි බෝලය සතු මානව හිතවාදීත්වය ? ඇගේ දැඩි මතවාදීත්වය ... අනුන් වෙනුවෙන් සිය ප්‍රතිපත්තින් මෙන්ම ජීවිතයද කැප කළ උදාරත්වය ? මට ඉටි බෝලයක් නොවිය යුතුයැයි කී අක්කා, මට එසේ නොවන්නැයි කීවාද ? එසේ නොවන්නැයි අදහස් නොකලාද ? එය දන්නේ ඈ පමණි ..
ඉටි බෝලය තරම් විවාදශීලි අදහස් නොදරන්නැයි ඈ කීවා වෙන්නට පුලුවන . ඉටි බෝලය මෙන් සාධාරණ නොවන්නැයිද කීවා වන්නට පුලුවන. ඉටි බෝලය මෙන් නොවිකිණෙන්නැයිද කීවා වන්නට පුලුවන. එක්කෝ ඒ කිසිවක් නොසිතා ඉටි බෝලය වාගේ සමාජයෙන් නරක ලේබයට පත්වූ ගැහැනියක නොවන්නැයි කිවා වෙන්නට ඇත. (මට ගණිකාවකගේ අකැප ආදරය සිහි වෙයි)
අද කියවන ඉටි බෝලය තුල විදාරණය වන සර්ව සාම්‍ය සමාජ විෂමතාව , තරඟකාරීත්වය , කුහක කම , අවස්ථාවාදිත්වය මේ කී නොකී දහසකුත් එකක් මානව ලක්ෂන එක් දිගු කෙටිකතාවක ගී ද මෝපසාං කැටි කළේ කෙසේදැයි මට විමතිය නවත්වා ගත නොහැකි. ඊටත් එහා ගිය විමතිය පහළ වන්නේ , ගී ද මෝපසාං අවසන මානසික ආතතියෙන්ම දිවි නසා ගැනීමය. මේ තරම් ජීවිතය අතැඹුලක් සේ දැකීමේ ඥාණයකින් හෙබි ඔහු ජීවිතයෙන් පලා යන්නේ ඇයි? ජීවිතාවබෝධය සහ ලිවීමේ හැකියාව අතර විසල් පරතරයක් තිබේද?
ලියන දෑ ජීවිතයක ගැබ්ව නැතිද? ජීවිතයත් ලිවීමත් යනු දෙකකැයි සිතේ. ජීවිතය උවමනාවට වඩා ඇනලයිස් කිරීමට යාමේ අතුරු ප්‍රතිපලය ගී ද මෝපසාං ජීවිතයෙන් වන්දි ගෙවීමද ?
